درباره اطلس

آخرین به‌روزرسانی روش‌شناسی اطلس در شهریور ۱۳۹۹ صورت گرفته است.

اطلس زندان‌های ایران چیستی؟

اطلس زندان‌های ایران یک بانک جامع اطلاعاتی در رابطه با وضعیت زندانیان سیاسی در ایران است. اطلس زندان‌های ایران از اوایل سال ۱۳۹۰ جمع‌آوری اطلاعات را آغاز کرده است. نسخه اولیه اطلس در اواسط همان سال منتشر شد. اطلس از سال ۱۳۹۵ دامنه کار خود را گسترش داده و در قالب فعلی در اختیار کاربران قرار گرفته است. در نسخه فعلی اطلاعات مربوط به سال ۹۵ به بعد نمایش داده می‌شوند. چه اطلاعاتی در اطلس ثبت شده‌اند؟ اطلاعات مربوط به هر زندانی سیاسی یا عقیدتی هر زندان یا بازداشتگاهی که زندانیان سیاسی و عقیدتی را نگه‌داری کرده یا می‌کند و هر قاضی‌ای که برای زندانیان سیاسی یا عقیدتی حکم صادر می‌کند در اطلس ثبت شده‌اند. اطلس از چه طریقی اطلاعات خود را جمع‌آوری می‌کند؟ اطلس اطلاعات نمایه‌ها را از طرق مصاحبه با زندانیان، خانواده‌ها، شاهدین یا دیگر منابع مطلع و جمع‌آوری، دسته‌بندی، اعتبارسنجی و پالایش چند مرحله‌ای اطلاعات موجود در رسانه‌ها ثبت می‌کند. اطلس بر چه مبنایی نام کسی را به عنوان زندانی سیاسی ثبت می‌کند؟ هر کسی که برای اعتقاد یا اظهار یک ایده یا فعالیت‌های مدنی و سیاسی دستگیر شود و با یکی از گروه‌های زیر تطابق داشته باشد: - افرادی که دستگیری آن‌ها تنها به دلیل استفاده مسالمت‌آمیز از حقوق بنیادینی که در میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی تضمین شده‌اند صورت گرفته باشد. استفاده از این حقوق شامل آزادی بیان و اندیشه، آزادی تجمع و شرکت در اجتماعات، آزادی مذهب و عقیده، حق مشارکت سیاسی و عمل در چارچوب حقوق فرهنگی می‌شود. این تعریف در «مجموعه دوم» تعاریف سازمان ملل متحد از «بازداشت خودسرانه» قرار دارد. تنها استثنایی که پژوهشگران اطلس برای این تعریف قائل شده‌اند این است که ما افرادی را که به دلیل اظهار عقاید نفرت‌پراکنانه یا مشارکت در فعالیت علیه دیگران بر پایه جسنیت، مذهب، نژاد، جنس، اتنیک و مهاجرت دستگیر شده‌اند را به عنوان زندانی سیاسی یا عقیدتی ثبت نمی‌کنیم. - افرادی که دستگیری‌شان به دلیل فعالیت‌هایی صورت گرفته که انگیزه سیاسی داشته‌اند؛ همچنین افرادی که به فعالیت مسلحانه متهم شده‌اند و نیز کسانی که به طور جدی از دادرسی عادلانه محروم شده‌اند. برای مثال، این دسته می‌تواند شامل افرادی شود که مدرک قابل توجهی وجود دارد که از دسترسی به وکیل محروم مانده‌اند یا کسانی که محکومیت‌شان بر پایه اعترافات زیر شکنجه یا دیگر رفتارهای غیرانسانی صادر شده باشد. «مجموعه سوم» تعاریف سازمان ملل متحد از «بازداشت خودسرانه» منشا این تعریف است. اولین استثنایی که پژوهشگران اطلس زندان‌های ایران بر این تعریف قائل شده‌اند این است که در صورتی که مدرک قابل توجهی وجود داشته باشد که کسی افراد عادی را هدف خشونت قرار داده یا با سازمان‌هایی که افراد عادی را هدف حمله قرار می‌دهند همکاری کرده، ما او را از شمول این تعریف خارج می‌دانیم. همچنین در اطلس زندان‌های ایران، افرادی که به اتهامات مرتبط با «جاسوسی» و «همکاری با دول متخاصم» دستگیر شده باشند در دایره این تعریف قرار نمی‌گیرند؛ اگر مشخص شود که پرونده در دستگاه قضائی جمهوری اسلامی دارای اهداف سیاسی است - فارغ از این که هدف چیست - یا این‌که از نظر افکار عمومی، سازمان‌های بین المللی حقوق بشری یا پژوهشگران اطلس زندان‌های ایران، اتهام وارده بی‌اساس بوده و آیین دادرسی عادلانه به طور جدی نقض شده، اطلس افراد مرتبط در پرونده را به عنوان زندانی سیاسی شناسایی و ثبت می‌کند. استثنای آخر افرادی هستند که امکان دسترسی به اطلاعات اولیه در رابطه با پرونده ایشان وجود نداشته باشد. اطلس زندان‌های ایران به طور کلی از عبارت زندانی سیاسی برای اشاره به زندانیان سیاسی، عقیدتی و «زندانی وجدان» استفاده می‌کند. چرا که عبارات دیگر گسترده نیستند و افرادی را که با خشونت‌های سیاسی مرتبطند یا خشونت سیاسی را تبلیغ می‌کنند دربرنمی‌گیرند. آیا نام افراد به محض دستگیری در اطلس ثبت می‌شود؟ اطلس حداقل زمان بازداشت را برای ثبت یک دستگیری حدود دو هفته در نظر گرفته است. چرا که اعتبارسنجی خبرهای مرتبط با بازداشت‌های کوتاه‌تر از دو هفته در سراسر ایران امکان‌پذیر نیست. از آن‌جایی که در بازداشت‌های دسته‌جمعی، پرونده قضائی بسیاری از افراد عملا پیگیری نمی‌شود، حداقل زمان لازم بازداشت برای ثبت اطلاعات فرد در اطلس ممکن است تا یک ماه و یا بیش‌تر افزایش یابد. چه مواردی را باید هنگام استفاده از اطلس در نظر گرفت؟ پژوهشگران اطلس به دین یا اتنیک همه افراد دسترسی نداشته‌اند. به عنوان مثال اتنیک یا مذهب یک وبلاگ‌نویس که در شیراز دستگیر می‌شود، معمولا نامشخص است، بسیاری از افراد نمی‌توانند خود را زیر مجموعه اتنیک خاصی تعریف کنند و برخی از شاهدین به سوالات مربوط به مذهب پاسخ نمی‌دهند. بنابراین هنگام کار با اطلس توجه داشته باشید که گزینه «نامشخص» در رابطه با موارد مختلف به خصوص تعلق اتنیکی یا باور دینی نقش مهمی ایفا می‌کند. اطلس ممکن است با توجه به موقعیت جغرافیایی، منبع خبر و عوامل دیگر، تعلق اتنیکی یا مذهبی احتمالی یک فرد را ثبت کند. الگوی رفتاری دستگاه امنیتی قضائی نشان داده است که به طور کلی جز در مواردی که زندانی به دلایل اعتقادی بازداشت می‌شود، دستگاه امنیتی قضائی مذهب خانوادگی او را مبنای برخورد قرار می‌دهد. بنابراین به عنوان مثال اگر نام کسی در اطلس به عنوان شیعه ثبت شده است، الزاما به این معنا نیست که خود او نیز اعتقادات شیعی دارد. بلکه ممکن است با توجه به منطقه دستگیری و بازنمایی سیاسی فرد، مذهب خانوادگی او شیعه فرض شده باشد. اطلس مبنا را بر اعمال ماده ۱۳۴ می‌گذارد، مگر این‌که ثابت شود که قوه قضائیه از اعمال این ماده خودداری کرده است. گزینه «سایر / جمع احکام» در بخش قضات برای مواردی به کار می‌رود که حکم زندانی از طرق نامتعارف مثل عفو تغییر کرده باشد یا این‌که احکام پرونده‌های متعدد یک زندانی با یک‌دیگر جمع شده باشند. تبعید در دستگاه قضائی ایران اشکال مختلف قانونی و غیرقانونی دارد. اطلس به سه شکل تبعید را را در نمایه زندانیان ثبت می‌کند: «تبعید» برای افرادی که تنها به تبعید محکوم شده‌اند، «تبعید» و «تبعید به زندان خارج از شهر محل سکونت» برای افرادی که به تبعید در حبس محکوم شده‌اند و «تبعید به زندان خارج از شهر محل سکونت» برای افرادی که بدون حکم قاضی به تبعید فرستاده شده‌اند. اطلس حبس بیش از دو هفته در اتاق یا سوئیت دربسته را فارغ از تعداد زندانیان، مصداق حبس در سلول انفرادی می‌داند. اطلس اعتصاب غذا را زمانی ثبت می‌کند که زندانی برای حداقل یک هفته از خوردن غذا و دریافت سرم و مواد مغذی خودداری کرده باشد. در صورتی که زندانی بیش از دو هفته از ملاقات یا تماس تلفنی محروم باشد، اطلس گزینه‌های محرومیت از ملاقات و تماس تلفنی را در نمایه او ثبت می‌کند. در صورتی که کسی در روزهای ابتدایی پس از دستگیری از دسترسی به تلفن یا ملاقات با خانواده‌اش محروم شده باشد، این گزینه برای او ثبت خواهد شد. از آن‌جایی که حکومت ایران زندانیان سیاسی و امنیتی را در مراحل مقدماتی دادرسی از حق دسترسی به وکیل انتخابی محروم می‌کند و مسئولین قوه قضائیه نیز این محرومیت سازمان‌یافته را تایید کرده‌اند، اطلس به طور کلی فرض را بر عدم دسترسی به وکیل گذاشته است، مگر این‌که خلاف آن ثابت شود. در صورتی که اطلاعاتی مبنی بر ادامه بازداشت یک فرد وجود نداشته باشد، اطلس فرض می‌کند که آن شخص آزاد شده است. پژوهشگران اطلس ممکن است در بخش آماری، از اطلاعات جزئی همچون انتقال چند روزه یک زندانی از بازداشتگاه به زندان، پیش از آزادی صرف نظر کنند. اتخاذ این رویکرد برای یک‌دست‌سازی و حذف داده‌های پرت آماری ضروری است. من کسی را می‌شناسم که به دلایل عقیدتی یا سیاسی در ایران بازداشت شده است، چرا نام او را در اطلس پیدا نمی‌کنم؟ ممکن است فرد مورد نظر شما برای کم‌تر از دو هفته در بازداشت بوده باشد. ممکن است اطلس برای حفظ امنیت اشخاص، از ثبت برخی دستگیری‌ها خودداری کند. این عمل در موارد بسیار نادر رخ می‌دهد. ممکن است فرد مورد نظر شما پیش از زمان آغازین جمع‌آوری داده‌های اطلس دستگیر و آزاد شده باشد. اطلس تنها اطلاعات مربوط به پس از سال ۱۳۹۵ را نمایش می‌دهد. ممکن است فرد مورد نظر شما مطابق آیین‌نامه‌ای که در بالا ذکر شده، زندانی سیاسی محسوب نشود. ممکن است پژوهشگران اطلس، موفق نشده باشند که اطلاعات فرد مورد نظر شما را بیابند، یا داده‌های مربوط به او در مرحله اعتبارسنجی باشند. بنابراین خواهشمندیم اطلاعات خود را برای ما به نشانی ipa[at]united4iran.org بفرستید. من کسی را می‌شناسم که به دلایل عقیدتی یا سیاسی در ایران بازداشت شده، قاضی‌ای که به دلایل سیاسی یا عقیدتی حکم صادر کرده یا بازداشتگاهی که در آن، کسی را به دلایل سیاسی و عقیدتی محبوس کرده‌اند. آیا می‌توانم دانسته‌های خودم را به اطلس اضافه کنم؟ اگر در رابطه با یک زندانی سیاسی، قاضی، زندان یا بازداشتگاه، یا یک نهاد امنیتی یا قضائی که در برخورد با فعالین سیاسی یا عقیدتی نقش دارد، اطلاعاتی دارید، لطفا آن را به ایمیل ipa[at]united4iran.org بفرستید. پژوهشگران ما اطلاعات شما را دریافت و پس از بررسی آن‌ها را منتشر خواهند کرد. در صورتی که شما غیر از این نخواسته باشید، ما برای بررسی بیش‌تر با شما تماس خواهیم گرفت. چرا در بعضی موارد منابع ذکر شده و در بعضی موارد اطلاعات بدون ذکر منبع منتشر شده‌اند؟ حفظ امنیت منابعی که اطلس به طور مستقیم با آن‌ها در ارتباط است، مهم‌ترین متغیر در ذکر یا عدم ذکر منابع است. ما در برخی از موارد به دلایل مشابه از ذکر منبع خودداری می‌کنیم. اطلس دو مرتبه به طور کامل بازنویسی شده است. در این بازنویسی‌ها یک بار بخش منابع به طور کامل حذف شده است. متاسفانه امکان ذکر منابعی که به دلیل تغییرات سایت دیگر نمایش داده نمی‌شوند، برای ما مقدور نیست، اما کاربران و محققینی که در رابطه با منبع یک خبر سوال دارند، می‌توانند پرسش خود را با ایمیل ipa[at]united4iran.org در میان بگذارند و در اسرع وقت پاسخ خود را دریافت کنند. چه تخلفاتی و کدام موارد نقض قانون در اطلس ثبت شده‌اند؟ تخلفات ثبت‌شده در اطلس بر پایه قوانین داخلی و میثاق‌های بین المللی امضاشده به وسیله ایران تعیین شده‌اند. از آن‌جایی که سیستم قضایی و امنیتی حکومت ایران به طور نظام‌مند حقوق داخلی و بین المللی را نقض می‌کند، ما چاره‌ای نداشتیم جز این‌که معیارهای حقوقی‌ای را که به وسیله میثاق‌های بین المللی، نظرات عمومی متخصصین سازمان ملل و قوانین داخلی ایران به رسمیت شناخته‌اند تشدید کنیم. در غیر این صورت باید اغلب تخلفات را در بیش‌تر پرونده‌های زندانیان سیاسی ثبت می‌کردیم؛ امری که به اعداد آماری بزرگ، نامتناسب و بی‌معنا می‌انجامید. به عنوان مثال ما تخلف ضرب و شتم را از تخلف شکنجه جدا کرده‌ایم، هر چند که در قوانین بین المللی هر شکلی از ضرب و شتم مصداق شکنجه است.